Wydawnictwo Naukowe Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris

Rola Polski w procesie powojennej odbudowy Ukrainy

Łukasz Bernaciński — 2022-12-30

Zbrojna agresja Federacji Rosyjskiej, dokonana z rażącym naruszeniem norm prawa międzynarodowego oraz pogwałceniem zasady pokojowego współżycia narodów, doprowadziła do wystąpienia w Europie wielu zjawisk i problemów nieznanych od zakończenia wojny w byłej Jugosławii, a w niektórych aspektach aż od zakończenia II wojny światowej. Zjawiska i problemy te nie ominęły Polski. Wprost przeciwnie, będąc sąsiadem Ukrainy o najwię kszym potencjale i zasobach, Polska stała się z jednej strony kierunkiem migracji milionów Ukraińców zagrożonych skutkami działań zbrojnych, a z drugiej wojskowym, ekonomicznym, społecznym oraz politycznym zapleczem dla Ukrainy, bez którego wsparcia długotrwała i żmudna obrona tego kraju prawdopodobnie nie byłaby możliwa. Od 24 lutego 2022 r. Ukrainę opuściło ponad 6,1 miliona osób, z czego więcej niż połowa, bowiem około 3,5 miliona znalazło tymczasowo lub na stałe schronienie w Polsce1. Rzeczpospolita Polska była także pierwszym krajem Unii Europejskiej, który w otwarty i zdecydowany sposób zabiegał o szerokie poparcie dla walczącej z agresorem Ukrainy. To dzię ki polskiej pomocy udzielonej na bezprecedensową skalę Ukraina mogła bronić się wystarczająco długo, by rządy państw Europy Zachodniej dostrzegły konieczność wsparcia militarnego najechanego kraju. Nie sposób więc o prowadzonej przez Ukrainę wojnie obronnej mówić bez wspomnienia o Polsce.

Ograniczenia praw i wolności wprowadzone w Polsce w związku z epidemią COVID-19

Monika Radecka — 2022-09-20

Monografia składa się z trzech części poświęconych analizie szerokiego spektrum zagadnień związanych z ograniczeniami praw i wolności w Polsce rozpatrywanymi pod kątem aspektów prawnych, medycznych, a także ekonomicznych. Autorami publikacji są eksperci o różnorodnych specjalizacjach i poglądach odnośnie do przyjętego modelu zwalczania epidemii COVID-19.

Czy Polska powinna ratyfikować Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej?

Joanna Banasiuk — 2021-12-23

Kwestia ratyfikacji ideologicznej Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej była po raz kolejny przedmiotem prac Sejmu w styczniu 2015 r. Tocząca się w tym zakresie debata publiczna ujawniła kolejne wątpliwości dotyczące dokumentu Rady Europy. Jednocześnie, środowiska forsujące ratyfikację Konwencji często stronią od rzeczowej dyskusji, preferując grę na emocjach ludzi. W związku z tym, Instytut Ordo Iuris, odpowiadając na potrzebę przedstawienia merytorycznych argumentów w przedmiocie zasadności związania się przez Rzeczpospolitą Polską przepisami Konwencji, przygotował szereg materiałów zawierających prawną analizę dokumentu Rady Europy. Znajdą tu Państwo nie tylko wyłuszczone zarzuty niekonstytucyjności Konwencji, ale też dane obrazujące rzeczywistą skalę zjawiska przemocy wobec kobiet w krajach Unii Europejskiej.

Prawa poczętego pacjenta

Błażej Kmieciak — 2021-02-28

Artykuły składające się na niniejszą monografię stanowią zapis doświadczeń oraz refleksji specjalistów zajmujących się zarówno medycyną i prawem, jak i psychologią, pedagogiką, etyką oraz teologią. Z jednej zatem strony ukazywane są uwagi dotyczące prawnego kontekstu funkcjo-nowania dziecka poczętego jako pacjenta. W ujęciu tym poddane zostały analizie obecne formalne rozwiązania. Jednocześnie wskazano na konkretne propozycje de lege ferenda. Perspektywa ta uwidacznia się również w refleksjach autorów odnoszą-cych się do współczesnych wyzwań społecznych, w sposób bezpośredni związanych z okresem ciąży. Z drugiej natomiast strony w przedstawionym opracowaniu nie pominięto aspektów praktycznych analizowanych zagadnień, co objawia się przede wszystkim w prezentacji wybranych dylematów, problemów oraz wyzwań, przed którymi stoi niejednokrotnie personel medyczny, podejmujący starania o zdrowie i życie matki oraz dziecka poczętego. Zagadnienie to ukazywane jest z perspektywy głównego wątku książki, jakim są prawa poczętego pacjenta.

Równouprawnienie czy uniformizacja?

Łukasz Bernaciński — 2021-02-22

Celem powstania niniejszego raportu jest przedstawienie i krytyczna analiza polityki na rzecz równości kobiet i mężczyzn prowadzonej przez Unię Europejską. Punktem wyjścia dla rozważań nad tą problematyką jest wydana wiosną 2020 r., trzecia już z kolei, strategia Komisji Europejskiej Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia gender na lata 2020-2025. Centralnym założeniem Strategii jest kontrowersyjne pojęcie gender, które ignoruje znaczenie istnienia naturalnych różnic między kobietami i mężczyznami, płeć określając mianem społecznego konstruktu stworzonego w wyniku nierównych stosunków władzy. Perspektywa ta – nieznajdująca stosownego oparcia w obowiązującym prawie – ma swój wyraz w podejściu do wszystkich obszarów dyskryminacji opisywanych w Strategii. Jak wykazują autorzy raportu, podejście to, sprowadzające się w istocie do uniformizacji płci, nie stanowi rozwiązania problemu dyskryminacji, a tylko go pogłębia.

Dlaczego Polska powinna wypowiedzieć Konwencję stambulską?

Tymoteusz Zych — 2021-02-22

Niniejszy raport zawiera kompleksową analizę najważniejszych zagadnień związanych z Konwencją stambulską, w szczególności dotyczących jej podłoża doktrynalnego, niezgodności z polską Konstytucją, uchybień w procesie ratyfikacyjnym, błędnej identyfikacji przyczyn przemocy, funkcjonowania komitetu GREVIO oraz rosnącego sprzeciwu wobec jej założeń wyrażanego na arenie międzynarodowej. Konwencja stambulska okazała się dokumentem wadliwym, niespełniającym swojej podstawowej funkcji, jaką powinno być przeciwdziałanie i zwalczanie przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.
W raporcie ponadto scharakteryzowane zostały istniejące w polskim systemie prawnym rozwiązania antyprzemocowe, które jeszcze przed ratyfikacją Konwencji zapewniały wysoki poziom ochrony prawnej przed przemocą domową. Raport zawiera projekt Konwencji o Prawach Rodziny, która stanowi odpowiedź na problemy i zagrożenia, z jakimi mierzy się dziś rodzina. Konwencja o Prawach Rodziny, opierając się na wiedzy naukowej, w sposób prawidłowy identyfikuje rzeczywiste przyczyny przemocy i proponuje skuteczne rozwiązania mające na celu walkę z tym zjawiskiem.

Prawa dziecka zwrócone przeciw dzieciom

Tymoteusz Zych — 2021-02-22

Studium przypadków dokonane w oparciu o zgromadzony w raporcie materiał medialny obrazuje skalę problemów związanych z działalnością norweskiego urzędu Barnevernet, jak również ich zróżnicowany charakter. Pozwala także dostrzec pewne tendencje, które kształtują się w mediach pod wpływem nasilającej się krytyki w rożnych państwach. Media większości krajów europejskich nie pomijają w swoich komunikatach działalności Barnevernet. Opisy wielu problematycznych spraw związanych z funkcjonowaniem urzędu można z powodzeniem odnaleźć na norweskich stronach internetowych. Fakt, iż rozpisują się na ten temat czołowe norweskie dzienniki również zachęca do przemyśleń. W szczególności obszerne reportaże zagraniczne dotyczące sytuacji rozbitych rodzin skłaniają do głębokiej refleksji nad zasadnością jego istnienia w takiej formie.

Europe and the European Union’s policy concerning parenthood and care for children under 3 years of age

Dorota Żelazowska — 2021-02-22

Support for parents in caring for children under 3 years of age is in most modern countries an im-portant element of family policy. However, solutions adopted differ in terms of both the level of ef-fectiveness and assessment by parents.

Comparative analysis shows that despite a thorough reform of other family policy instruments, childcare system functioning in Poland is still one of the least effective and least responsive to the needs declared by parents. At the same time, this key component of family policy is of great developmental importance, and in the long-term perspective it may to a significant extent determine the demographic and economic potential of the state.

The solutions adopted by modern countries in the field of care of children under 3 years of age pursue two models:

• In the etatist model, the state supports - with the use of public funds - only one form of childcare preferred by the authorities, most often institutional care provided in nursery. The possibility of creating childcare institutions is strictly regulated by the state. The etatist model is also connected with creation of obligatory paternal quotas as part of parental leave, which means that parents have limited discretion regarding parental leave.
• The subsidiary model is based on respect for autonomy of the family and leaving it to decide, in accordance with the principle of subsidiarity, which form of childcare is supported. Legislation leaves a significant margin of freedom to set up early childcare facilities and provides for a wide range of forms of care.

Solutions that implement important assumptions of the subsidy model are implemented in countries where the overall fertility rate is among the highest in Europe, including Finland and France. In a number of countries, its introduction coincided with the start of an upward trend in the overall fertility rate. The etatist model is implemented primarily in the countries of the former USSR and the former Eastern bloc, which in a significant degree is a remnant of the legislation and social policy of the socialist era. Its elements can be found in parts of Western Europe, including Germany. There are no examples among the European countries analysed of countries where unilateral increase in investment in nursery care coincided with an increase in the overall fertility rate.

The subsidiary model of material support for childcare is implemented in three basic formulas: a parental voucher, long parental leaves or tax reliefs. Relatively long parental leaves are granted to parents in the Czech Republic, Lithuania, Russia and Hungary. The voucher is available to parents in different variants, e.g. in Finland and France. Income tax relief for the youngest children is still a rarity - to varying degrees it is provided for in the legislation of the UK and some US states. In principle, these instruments are designed in parallel with family policy mechanisms, which are addressed to all families with minor children.

Persecution of Christians. Time to React to Genocide

Aleksander Stępkowski — 2021-02-19

The Report inidicates that it is highly desirable to establish an Ad Hoc Tribunal for ISIS crimes. The establishment of such Ad Hoc Tribunal for ISIS crimes is justified in the light of case law of the International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR) and the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY). A proposed draft resolution establishing the above mentioned Ad Hoc Tribunal is attached in the Appendix to this report.

The main conclusions of the report are as follows:

1) State Parties to the Rome Statute and the EU Member States can, under universal jurisdiction, prosecute a person – a citizen of those states – accused or convicted of genocide. The lack of a uniform policy regarding egregious human rights abuses against Christians is a separate issue.
2) Unlike the European Union, which holds very limited competences in the area of justice, the United Nations employ a proven and reliable tool of action against such acts of lawlessness as crimes against humanity: measures taken by the Security Council in order to restore international peace and security. The UN may provide an optimal response to the persecution of Christians by establishing measures of both preventative (military peacekeeping operations in war zones) and post factum nature (Ad Hoc Tribunal for ISIS crimes).
3) Establishing peace enforcement operations seems to be the best means to protect the life, health and freedom of Christians, as it allows for the use of military means to restore the security of the concerned population and to demarcate the warring parties.