Równouprawnienie czy uniformizacja? Polityka na rzecz równości kobiet i mężczyzn Unii Europejskiej

Autorzy

Łukasz Bernaciński
Magdalena Olek
Karolina Pawłowska
Gabriela Szewczuk

Streszczenie

Celem powstania niniejszego raportu jest przedstawienie i krytyczna analiza polityki na rzecz równości kobiet i mężczyzn prowadzonej przez Unię Europejską. Punktem wyjścia dla rozważań nad tą problematyką jest wydana wiosną 2020 r., trzecia już z kolei, strategia Komisji Europejskiej Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia gender na lata 2020-2025. Centralnym założeniem Strategii jest kontrowersyjne pojęcie gender, które ignoruje znaczenie istnienia naturalnych różnic między kobietami i mężczyznami, płeć określając mianem społecznego konstruktu stworzonego w wyniku nierównych stosunków władzy. Perspektywa ta – nieznajdująca stosownego oparcia w obowiązującym prawie – ma swój wyraz w podejściu do wszystkich obszarów dyskryminacji opisywanych w Strategii. Jak wykazują autorzy raportu, podejście to, sprowadzające się w istocie do uniformizacji płci, nie stanowi rozwiązania problemu dyskryminacji, a tylko go pogłębia.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Ainsworth M.D.S., Blehar M.C., Waters E., Wall S., Patterns of Attachment: A Psychological Study of the Situation, Hillsdale–New Jork 1978.

Billingham R.E., Courtship Violence: The Patterns of Conflict Resolution Strategies Across Seven Levels of Emotional Commitment, „Family Relations”, nr 36, 1987, s. 283–289.

Bowlby J., Attachment and Loss: Volume 1. Attachment, Penguin Books, 1969/1982.

Bretherton I., The Origins of Attachment Theory: John Bowlby and Mary Ainsworth, „Developmental Psychology”, nr 28, 1992, s. 759–775.

Butler J., Uwikłani w płeć, Warszawa 2008.

Dettling A., Parker S., Lane S., Sebanc A., Gunnar M., Quality of Care and Temperament Determine Whether Cortisol Levels Rise over the Day for Children in Full-Day Child Care, Psychoneuroendocrinology”, nr 25, 2000, s. 819–836.

Fuszara M., Kategoria gender w naukach społecznych, [w:] Gender. Spojrzenie z różnych perspektyw, red. W. Wieczorek, Katolicka Agencja Informacyjna, Warszawa 2015.

Goldberg S., MacKay-Soroka S., Rochester M., Affect, Attachment and Maternal Responsiveness, „Infant Behavior & Development”, nr 17, 1994, s. 335–339.

Greenberg M.T., Attachment and Psychopathology in Childhood, [w:] Handbook of Attachment. Theory, Research and Clinical Application, red. J. Cassidy, Ph. Shaver, The Guilford Press, 1999.

Grzelak A., [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Tom I (art. 1–89), red. D. Miąsik, N. Półtorak, A. Wróbel, Wolters Kluwer Polska, 2012.

Handbook of Attachment. Theory, Research and Clinical Application, red. J. Cassidy, Ph. Shaver, The Guilford Press, 1999.

Kenney C.T., McLanahan S.S., Why Are Cohabiting Relationships More Violent than Marriages?, „Demography”, nr 43, 2006, s. 127–140.

Kline G. i in., Timing Is Everything: Pre-Engagement Cohabitation and Increased Risk for Poor Marital Outcomes, „Journal of Family Psychology”, nr 2, 2004, s. 311–318.

Meyer F., komentarz do art. 83 TfUE (Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), [w:] Europäisches Unionsrecht: Vertrag über die Europäische Union: Vertrag über die Arbeitsweise der

Europäischen Union: Charta Grundrechte der Europäischen Union, red. H. von der Groeben, J. Schwarze, A. Hatje, Baden-Baden 2015.

Oakley A., Sex, Gender and Society, London 1972.

Rogers J.S., Amato R.P., Is Marital Quality Declining: The Evidence from Two Generations, „Social Forces”, nr 3(75), 1997, s. 1089–1100.

Satzger H., komentarz do art. 83 TfUE, [w:] EUV/AEUV Vertrag über die Europäische Union Vertrag über die Arbeitsweise der Europäischen Union Charta der Grundrechte der Europäischen

Union, red. R. Streinz, München 2018.

Schore A.N., The Effects of a Secure Attachment Relationship on Right Brain Development, Affect Regulation and Infant Mental Health, „Infant Mental Health Journal”, nr 22, 2001, s. 7–66.

Suhr O., komentarz do art. 83 TfUE, [w:] EUV/AEUV Das Verfassungsrecht der Europäischen Union mit Europäischer Grundrechtecharta. Kommentar, red. Ch. Callies, M. Ruffert, München 2016.

Sumner M., Bernard K., Dozier M., Young Children’s Full-Day Patterns of Cortisol Production on Child Care Days, „Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine”, nr 164(6), 2010, s. 567–571.

The Beijing Declaration and the Platform for Action: Fourth World Conference on Women, Beijing, China, 4-15 September 1995. New York: Dept. of Public Information, United Nations,

Print.

Thong R.P., Myśl Feministyczna. Wprowadzenie, Warszawa 2002.

Threvarten C., Emotions in Infancy: Regulations of Contacts and Relationships with Parents, [w:] Approaches to Emotion, red. K. Schrerer, P. Ekman, Hillsdale 1994.

Vogel J., Eisele J., komentarz do art. 83 TfUE, [w:] Das Recht der Europäischen Union, red. E. Grabitz, M. Hilf, M. Nettesheim, München 2019.

A Union of Equality: Gender Equality Strategy 2020–2025, Komisja Europejska, Bruksela 2020, s. 2 i 11,

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PD-F/?uri=CELEX:52020DC0152, dostęp: 22 maja 2020.

Banasiuk J. (red.), Bach-Golecka D., Jaśkiewicz A.M., Roguska Z., Skórzyńska A., Raport Instytutu

Ordo Iuris na temat Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i przeciwdziałaniu przemocy wobec

kobiet i przemocy domowej, https://ordoiuris.pl/rodzina-i-malzenstwo/raport-ordo-iuris-na-temat-konwencji-rady-europy-o-zapobieganiu-i, dostęp: 16 marca 2020.

Bolotnyy V., Emanuel N., Why Do Women Earn Less Than Men? Evidence from Bus and Train

Operators, Harvard University, 2019, https://scholar.harvard.edu/files/bolotnyy/files/be_gender_gap.pdf, dostęp: 27 kwietnia 2019.

Bradford Wilcox W., Fretwell Wilson R., The Best Way to End Violence against Women Stop Taking Lovers and Get Married, html/posteverything/wp/2014/06/10/the-best-way-to-end-violence-against-women-stop-taking-lovers-and-get-married/, dostęp: 21 maja 2020.

Catalano S., Intimate Partner Violence, 1993–2010, U.S. Department of Justice, 2012 (revised 2015), s. 2, http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/ipv9310.pdf, dostęp: 21 maja 2020.

CBOS, Komunikat z badań nr 48/2019, Przemoc i konflikty w domu, kwiecień 2019, https://www. cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_048_19.PDF, dostęp: 4 maja 2020.

Coffley C. i in., Time to Care, 2020, https://oxfamilibrary.openrepository.com/bitstream/handle/10546/620928/bp-time-to-care-inequality-200120-en.pdf, dostęp: 13 maja 2020.

Communication From The Commission To The European Parliament, The Council, The European Economic And Social Committee And The Committee Of The Regions: A Union of Equality: Gender Equality Strategy 2020–2025, COM(2020) 152 final, 5 March 2020, https://eur-lex.europa.

eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:52020DC0152&from=EN, dostęp: 25 maja 2020.

Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic And Social Committee And The Committee Of The Regions Launching A Consultation

On A European Pillar Of Social Rights Com/2016/0127 Final.

Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and The Committee of the Regions: Strategy for equality between women and men 2010–2015, COM(2010) 491 final, Brussels 21.9.2010,

https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0491:FIN:EN:PDF, dostęp: 22 maja 2020.

Cortes P., Pan J., Occupation and Gender, IZA DP No. 10672, „Discussion Paper Series”, Institute of Labor Economics (IZA), Bonn, Germany 2017, http://ftp.iza.org/dp10672.pdf, dostęp: 22 maja 2020.

DeVore C., Fatal Employment: Men 10 Times More Likely Than Women to Be Killed at Work, 19 grudnia 2018, https://www.forbes.com/sites/chuckdevore/2018/12/19/fatal-employment-

-men-10-times-more-likely-than-women-to-be-killed-at-work, dostęp: 22 maja 2020.

European Commission Directorate-General for Justice and Consumers, Strategic Engagement for Gender Equality 2016–2019, Luxembourg 2015, https://ec.europa.eu/antitrafficking/sites/

antitrafficking/files/strategic_engagement_for_gender_equality_en.pdf, dostęp: 24 maja 2020.

European Union Agency for Fundamental Rights, Violence Against Women: an EU-Wide Survey. Main Results, Luxembourg 2014, s. 28–29, https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/

fra-2014-vaw-survey-main-results-apr14_en.pdf, dostęp: 6 kwietnia 2020.

Fagan P., Johnson K., Rector R., Marriage: Still the Safest Place for Women and Children, Washington 2004, https://www.heritage.org/marriage-and-family/report/marriage-still-the-safest-

-place-women-and-children, dostęp: 21 maja 2020.

Fraillon J., Ainley J., Schulz W., Friedman T., Duckworth D., IEA International Computer and Information Literacy Study 2018 International Report, 2019, www.iea.nl/sites/default/files/2019-11/

ICILS%202019%20Digital%20final%2004112019.pdf, dostęp: 27 kwietnia 2020.

Frączyk J., Kobiety więcej biorą, niż wpłacają. System emerytalny dyskryminuje, ale mężczyzn, 7 marca 2018 r., https://www.money.pl/emerytury/wiadomosci/artykul/system-emerytalny-

-emerytury-kobiet-emerytury,160,0,2400160.html, dostęp: 22 maja 2020.

Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, Analiza projektu dyrektywy Rady Unii Europejskiej w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na

religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną [COM (2008)

, https://ordoiuris.pl/wolnosc-sumienia/analiza-projektu-dyrektywy-rady-unii-europejskiej-w-sprawie-wprowadzenia-w-zycie, dostęp: 8 kwietnia 2020.

Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, Przystąpienie UE do Konwencji CAHVIO, https://ordoiuris.pl/dzialalnosc-miedzynarodowa/przystapienie-ue-do-konwencji-cahvio,

dostęp: 25 maja 2020.

Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, Ważna decyzja słowackiego parlamentu! Rada Narodowa odrzuciła podpisaną, ale nie ratyfikowaną Konwencję Stambulską, https://wpolityce.pl/

swiat/488615-slowacja-odrzucila-konwencje-stambulska, dostęp: 23 maja 2020.

Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, Węgry przeciwko ideologii gender. Parlament odrzucił konwencję stambulską, https://ordoiuris.pl/rodzina-i-malzenstwo/wegry-przeciwko-ideologii-gender-parlament-odrzucil-konwencje-stambulska, dostęp: 23 maja 2020.

Kielmans-Ratyńska R., Walinowicz K., Zych T., Dlaczego potrzebujemy konwencji o prawach rodziny?, Warszawa 2018, https://ordoiuris.pl/pliki/dokumenty/broszura_PL.pdf, dostęp: 21 maja 2020.

Kobieta pracująca, BS/28/2013, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2013, s. 15,

https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_028_13.PDF, dostęp: 22 maja 2020.

Kobiety na politechnikach 2018, Fundacja Edukacyjna Perspektywy, Warszawa 2018, s. 10, www.dziewczynynapolitechniki.pl/pdfy/Raport_Kobiety_na_politechnikach_2018.pdf, dostęp: 21 maja 2020.

Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno--Społecznego i Komitetu Regionów. Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci

na lata 2020–2025, COM(2020) 152 final, https://eurlex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=-COM%3A2020%3A152%3A-FIN, dostęp: 13 marca 2020.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025, s. 5, https://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0152&from=EN,dostęp: 12 maja 2020.

Księgowość jest kobietą. A inne specjalizacje?, 4 marca 2010, https://biznes.interia.pl/praca/news-ksiegowosc-jest-kobieta-a-inne-specjalizacje,nId,721411, dostęp: 22 maja 2020.

Large Gender Disparity Between Occupational Preferences, Censuswide and Indeed, 2016, http://blog.indeed.com/2016/07/18/do-millennial-men-women-want-same-things-job/, dostęp: 22 maja 2020.

Modern Parenthood: Roles of Moms and Dads Converge as They Balance Work and Family, Pew Research Center, 2013, https://www.pewsocialtrends.org/2013/03/14/chapter-1-changing-

-views-about-work/, dostęp: 21 maja 2020.

New World Wealth, Global Wealth Migration Review Worldwide Wealth and Wealth Migration Trends, February 2018, s. 40, https://samnytt.se/wp-content/uploads/2018/02/GWMR-2018.pdf,

dostęp: 13 marca 2019.

OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2017: The digital transformation, OECD Publishing, Paris 2017, s. 62, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264268821-en.pdf, dostęp:

maja 2020.

OECD (2019), Violence Against Women (indicator). doi: 10.1787/f1eb4876-en (Accessed on 14 March 2019), https://data.oecd.org/inequality/violence-against-women.htm, dostęp: 13 marca 2019.

Perry M.J., ‘Equal Pay Day’ This Year Was April 10 – the Next ‘Equal Occupational Fatality Day’ Will Be on May 3, 2029, 18 grudnia 2018, https://www.aei.org/carpe-diem/equal-pay-day-this-year-was-april-10-the-next-equal-occupational-fatality-day-will-be-on-may-3-2029, dostęp: 22 maja 2020.

République de Pologne Rapport relatif aux mesures prises pour la mise en œuvre de la Convention du Conseil de l›Europe sur la prévention et la lutte contre la violence à l›égard des femmes

et la violence en famille, présenté par le Gouvernement de la République de Pologne conformément à l›article 68 de la Convention – otrzymany przez Komitet GREVIO 26 marca 2020, GREVIO/

Inf(2020)8, https://rm.coe.int/grevio-inf-2020-8-rapport-etatique-pologne/pdfa/16809e0641, dostęp: 23 maja 2020.

Resolution adopted by the General Assembly of the United Nations The Declaration on the Elimination of Violence against Women (A/RES/48/104, of 19 December 1993), https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N94/095/05/PDF/N9409505.pdf?OpenElement), dostęp: 21 maja 2020.

Stanowisko Instytutu Ordo Iuris w sprawie wniosku o opinię przedstawionego przez Parlament Europejski w trybie art. 218 ust. 11 TFUE (Opinia 1/19), https://ordoiuris.pl/rodzina-i-malzenstwo/stanowisko-instytutu-ordo-iuris-w-sprawie-wniosku-o-opinie-przedstawionego, dostęp: 25 maja 2020.

Statystyka – Przemoc w rodzinie, http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/przemoc-w--rodzinie/50863,Przemoc-w-rodzinie.html, dostęp: 6 kwietnia 2020.

Statystyki Policji – Przemoc w rodzinie, http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/przemoc-w-rodzinie/50863,Przemoc-w-rodzinie.html, dostęp: 4 maja 2020.

Struktura wynagrodzeń według zawodów w październiku 2018 r., Główny Urząd Statystyczny, Departament Rynku Pracy, Warszawa 2020, https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5474/4/9/1/struktura_wynagrodzen_wedlug_zawodow_w_pazdzierniku_2018.pdf, dostęp: 20 maja 2020.

Survey of Mothers in Europe 2011 results, Mouvement Mondial des Mères-Europe, 2011, http://www.mmmeurope.org/ficdoc/2011-MMM_BROCHURE_What_Matters_Mothers_Europe.pdf,

dostęp: 25 maja 2020.

Suciu J., Ani grosza za pracę wartą 11 bilionów dolarów, https://instytutsprawobywatelskich.pl/ani-grosza-za-prace-warta-11-bilionow-dolarow/, dostęp: 22 maja 2020.

Sutor A., Najwyżej i najniżej opłacane branże w 2019 roku, 27 stycznia 2020, Sedlak&Sedlak, https://wynagrodzenia.pl/artykul/najwyzej-i-najnizej-oplaca-ne-branze-w-2019-roku, dostęp: 22 maja 2020.

UN General Assembly, Implementation of the Nairobi Forward-looking Strategies for the Advancement of Women: resolution / adopted by the General Assembly, 13 December 1985,

A/RES/40/108, https://www.refworld.org/docid/3b00f2255c.html, par. 11, dostęp: 22 maja 2020.

U.S. Dept. of Justice, Bureau of Justice Statistics. NATIONAL CRIME VICTIMIZATION SURVEY, 1992–2001 [Computer file]. Conducted by U.S. Dept. of Commerce, Bureau of the Census. ICPSR

ed. Ann Arbor, MI: Interuniversity Consortium for Political and Social Research [producer and distributor], 2002, https://library.carleton.ca/sites/default/files/find/data/surveys/pdf_files/

ncvs-us-cbk.pdf, dostęp: 21 maja 2020.

Waite L.J., Gallagher M., The Case for Marriage: Why Married People Are Happier, Healthier, and Better off Financially, New York 2010, http://www.psychpage.com/family/brwaitgalligher.html,

dostęp: 21 maja 2020.

Wiswall M., Zafar B., Preference for the Workplace, Investment in Human Capital, and Gender, Staff Report No. 767, Federal Reserve Bank of New York Staff Reports, 2017, https://ssrn.com/

abstract=2742578, dostęp: 21 maja 2020.

Wskaźnik Gender Pay Gap in unadjusted form, Eurostat, 2020, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/SDG_05_20/default/table?lang=en oraz https://appsso.eurostat.ec.europa.

eu/nui/show.do?dataset=earn_gr_gpgr2&lang=en, dostęp: 22 maja 2020.

Wypowiedź ministra Marcina Romanowskiego nt. wypowiedzenia Konwencji Stambulskiej: https://www.tvp.info/48047409/genderowy-belkot-wiceminister-sprawiedliwosci-wypowiemy-

-konwencje-stambulska, dostęp: 23 maja 2020.

Dyrektywa 2000/31/WE z dnia 8 czerwca 2000 r. Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego na rynku wewnętrznym (dyrektywa o handlu elektronicznym) – (Dz. Urz. WE L 178 z 17 lipca 2000 r.).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE.COM/2017/0253

final – 2017/0085 (COD), par. 10, 11.

Dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy.

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. U. UE z 14 grudnia 2007 r.; 2007/C 303/01).

Konwencja o prawach dziecka – przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526).

Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 961) (konwencja

stambulska).

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z dnia 29 grudnia 1977 r.).

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 16 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167).

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (przyjęta i proklamowana rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A (III) w dniu 10 grudnia 1948 r.).

Recommendation No. R (98) 14 Of The Committee Of Ministers To Member States On Gender Mainstreaming adopted by The Committee Of Ministers on 7 October 1998 at the 643rd Meeting

Of The Ministers’ Deputies.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. C 202 z 7 czerwca 2016 r.).

Traktat o Unii Europejskiej (Dz. U. C 326 z października 2012 r.).

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r., poz. 1040).

Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r., poz. 344 t.j.).

rownouprawnienie czy uniformizacja?

Pobrania

Opublikowane

22 grudnia 2020 — zaktualizowane 22 lutego 2021

Wersje

Serie